زندگینامه شهید مرتضی مطهریگاهی دستوری در قرآن و سنت رسیده است كه «موقت» بوده است یعنی پس از مدتی دستور دیگر رسیده است و به اصطلاح دستور اول را لغو كرده است.
مثلاً در قرآن كریم ابتدا درباره ی زنان شوهردار اگر مرتكب فحشا شوند دستور رسید كه در خانه آنها را حبس ابد كنند تا مرگشان فرا رسد یا خدا راهی برای آنها مقرر دارد. بعد راهی كه برای آنها مقرر شد این بود كه دستور رسید به طور كلی اگر مردان زن دار و یا زنان شوهردار مرتكب فحشا شوند باید «رَجم» (سنگسار) شوند.
یا مثلاً در ابتدا دستور رسیده بود كه در ماه مبارك رمضان حتی در شب نیز مردان با زنان خود نزدیكی نكنند، بعد این دستور لغو شد و اجازه داده شد.
برای یك فقیه لازم است كه ناسخ و منسوخ را از یكدیگر تمیز دهد. درباره نسخ، مسائل زیادی هست كه اصولیون متعرض آنها شده اند.
تاریخچه ی قضیه ی حقیقیه در علم اصول